0-4 yaş çocuklarda gelişim ve spor

Spor, çocukların oyunla birlikte yaptıkları bir etkinliktir. Çocuğun fiziksel gelişimi açısından büyük önem taşıyan oyun, ona güven ve beceri kazandırarak zihinsel gelişimini de hızlandırır.

Bir çocuğun davranışları yaşına ve ona ilk yaşlarında kazandırılan Özellik­lere göre değişir. Yetişkinlerin yapması gereken en önemli şey, ona yaşına ve gelişmesine uygun bazı hareketleri yap­mayı öğreterek kendine güven duyması­nı sağlamaktır.

YENİDOĞANDA HAREKET

Normal bir gebeliğin sonunda doğan sağlıklı bir bebek, emmekten başka bazı içgüdüsel hareketleri de yapar. Bu basit hareketler yenidoğanın dışardan gelen uyarılar karşısındaki tepkileri, yani ref­leksleridir.

Yeni doğmuş bir bebek kendi kendi­ne elini, kolunu, bacağını rahatlıkla kal­dırabilir, eliyle bir şeyi kavrayabilir. Ona yardımcı olunursa daha zor hare­ketleri de yapabilir. Örneğin ellerini ye­re dayayıp, ayaklarına destek olunursa dizlerini kıvırarak düz bir düzeyde sürü­nerek ilerleyebilir, bacakları ya da göv­desi tutulursa adım atabilir.

Yenidoğan kundak yapılmamalı, kat kat giydirilmemeli, rahat hareket etmesi sağlanmalıdır. Aynca sık sık yatağın­dan kaldırılmalı ve yataktaki konumu değiştirilmelidir. Yatağından kaldırıl­ması çevreyi daha iyi tanımasını, anne ve babasıyla iletişim kurmaya başlama­sını sağlar. Aynca anne ve babasının kendisine dokunması onda güven ve hu­zur duyguları yaratır. Yataktaki konum değişiklikleri ise durum değişiklikleri karşısında ortaya çıkan reflekslerinin gelişmesini sağlar.

Yeni doğan bir bebeğe her gün ban­yo yaptırılmalıdır. Yıkanmak yalnızca temizlenmesini değil, doğuma değin içinde yaşadığı bir madde olan suyu hissederek rahatlamasını sağlar. Suyla teninin duyarlılığı artar, suyun kaldırmakuvveti sayesinde kol, bacak ve gövde hareketleri kolaylaşır, daha derin nefes alması sağlanır.

YÜRÜMEYİ ÖĞRENMESİ

Çocuk bir yaşma doğru kendiliğinden yürümeye başlar. Bazı çocuklar daha erken yürür. Bunlar yetişkinlerden yar­dım gören ya da fazla kilolan olmayan çocuklardır. Ama çok sağlıklı olup bir­kaç ay geç yürüyen çocuklar da vardır. Çocuğun yürümesi evin içinde emekle­me ve poposunun üzerinde sürünerek ilerleme süreçlerini izler. Emekleme ve sürünme çocuğun hareketlerinin geliş­mesini ve bulunduğu ortamın sınırlarını tanımasını sağlar.

Daha sonra çocuk ayağa kalkmaya başlar. Yetişkinler çocuğa yardım ede­rek bu zor işi biraz kolaylaştırabilirler. Ama çocuğu yürümeye zorlamaya hakkımız olmadığını unutmamak gere­kir.
Çocukta bu ilk hareketleri gözleme­ye başladığımızda onun yere sağlam basmasmı sağlamaya çalışmalıyız. Onun bir cismi ya da bizi izlemesini sağlaya­biliriz; ama çocuğun her zaman dengesi­ni kaybettiği anda bizim onu tutacağımı­zı bilmesi gerekir. Yaşamının ilk gerçek spor yarışması olan bu olgu, çocuk için büyük bir deneyim, yetişkinler için ise hoşnutluk verici bir olaydır. Üstünlüğü­nü kanıtlayan bir yetişkin gibi, yaşamı­nın ilk güç deneyimini gerçekleştiren çocuk için de ödül çok önemlidir. Ödül kendisini iyi hissetmesini sağlayacak ve özendirici olacaktır. Çocuk hareket etmeye başladığı za­man, tehlikeli yerler keşfetmeye, bir sandalyeye, masaya ya da bahçedeki tümseklere tırmanmaya başlar.

Bu, kendi kendini, yani yeteneğini ve kapasitesini tanıma isteğinden kay­naklanır. Bu durumda çocuk engellen-memeli, ama düşüp bir yerini incitme­mesine de dikkat edilmelidir. Ona yar­dım ederek, ama hareketlerini engelle­meyerek bir hedefe ulaştığım görmesi sağlanmalıdır. Bir yerlere tırmanma kü­çük büyük bütün çocukların çok hoş­landığı bir oyundur. Çocuk bu oyun sı­rasında düşmeyi de öğrenir. Böylece koşarken düşülebileceğini ve bir yeri­nin acıyabileceğim de görmüş olur. Bu, çocuğun kendi kendisiyle ve çevresin­deki dünyayla mücadelesinde göze al­mamız gereken bir risktir. Böylece ço­cuk, macera ve cesaret kavramlarını pekiştirebilir, güvenli davranışın ne oldu­ğunu öğrenebilir.

BİR ŞEYLERİ AŞMAK

Çocuğun yaşamımn ilk yıllarındaki oyunla karışık hareketler, doğal engel­lerle ve kendi yetenekleriyle yaptığı bir mücadeledir. Bu mücadelede amaç çe­şitli oyunları oynayabilmek için gerekli gücü ve becerileri kazanıp güçlendir­mektir.
Çocuk ?uçmayı? çok sever; onu ha­vaya atıp tuttuğumuzda çok mutlu olur, bundan çok büyük zevk alır. Bu duygu­lan yalnız da yaşamak ister ve salıncak­ta sallanırken bunu bulur. Amacı kim­senin yardımı olmaksızın kendini hava­ya atmayı Öğrenmektir.
Çocuğun çok zevk aldığı başka bir oyun ise bir çubuğa tutunup sallanmak, sonra da kendini yere atmaktır. Bir baş­kası da küçük bir masa ya da bahçe du­varı gibi yüksekçe bir şeye tırmanıp kendini boşluğa bırakmaktır. Çocuk kendi için yeterli yüksekliği bilir. Ama macera ruhu ve öteki çocuklarla girişti­ği mücadele onu daha yukarılara tırma­nıp, daha uzun uçuşlar yapmaya iter. Böylece en büyük tehlike başlamış olur.
Çocukların en £ok sevdiği oyunlar­dan biri de kaymakuf: Neredeyse bütün parklarda bu tür bir oyun oynayabilir­ler. Değişik pozisyonlarda kaymayı çok severler; bu da belirli ölçülerde tehlike yaratır.
Bütün bu macera arayışları ve tehli­keyi göze almaları, çok küçük yaşlarda­ki çocuklarda bile sporcu ruhunun ge­liştiğini, macera ve mücadele duygula­rının ortaya çıktığını gösterir.
Yerde yuvarlanma, özellikle yaşıtla­rıyla birlikte oynadığı zaman çocuk için çok eğlencelidir. Çocuk bunu çimlerin üzerinde ya da halıda yapar; ayrıca tak­la atar, amuda kalkar. Bütün bunlar ço­cuğun bacaklarının ve vücudunun kuv­vetlenmesinde yardımcı olur.

Elleriyle ya da ayaklarıyla top oyna­ması da çocuğun Fiziksel yeteneklerinin gelişmesini sağlar. Çocuk bir topu İzler, ayağıyla taşır, çok uzaklara atmak ama­cıyla vurur ya da duvar, kapı gibi bir hedefe isabet ettirmeye çalışır. Amacı mücadele etmek, yeteneğinin yardımıy­la bir gol atmaktır. Böylece kendini ye­tişkinlere kanıtlamış olur. Yetişkinlerin çocuğa onun bu oyunlarından hoşnut­luk duyduklarını göstermeleri gerekir. Çocuk böylece daha çok eğlenip, oyna­maya devam edecektir.

DENGE KURMA VE FİZİKSEL DİSİPLİN

Çocuk, doğumunun ilk aylarından baş­layarak yüzmeyi öğrenebilir. Su, çocuk için çok doğal bir şeydir. Daha korku kavramını öğrenmeden rahatlıkla su­yun içinde hareket edebilir. Suda önce hareket etmeyi, daha sonra yürümeyi öğrenir ve kendi kendine yer değiştir­meye başlar. Son olarak da suyun üs­tünde batmadan durulabileceğini görür ve yüzmeye başlar; kafasını suyun içi­ne batırır ve nefesini tutar. Böylece ne­fes alıp verme ritmini de öğrenmiş olur.

Çocuk, daha ilk yıllarda denge ge­rektiren öteki spor dallarını yapmayı da öğrenir. Bunların içinde en önemlisi bi­siklete binmektir. Bisiklete binmek çok zevklidir ve çocuğun kendi kendisiyle mücadele etmesini gerektirir. Bisiklet çocuğun bacak ve ayak kaslarının da gelişmesini sağlar.