Internet Nedir?

1.Internet Nedir?

Internet, tum dunyayi kapsayan, 110 ulkeye dagilmis ve 2.000.000 dan fazla bilgisayari (host) birbirine baglayan yaklasik 5000 bilgisayar aginin toplamidir (Sekil-1). 1994 yili basinda yaklasik 12 milyon Internet kullanicisi bulunmaktadir. Internet genel bilgiye erisimi destekler ve elektronik posta (elektronik mail), konferans, bildiriler gibi konularda iletisim hizmetleri saglar. Butun bilgi ve servisler, Internet’i olusturan cesitli aglara dagitilmistir ve gecerli bir Internet adresi ve fiziksel baglantisi olan herhangi bir yerden ulasilabilir durumdadirlar. Kuruluslar Internet’e iki ana nedenden dolayi baglanmaktadirlar. Birincisi, Internet yararli bilgilere dunya capinda bir baglanabilirlik ve erisim saglar. Ikincisi, Internet’e baglanmak, kuruluslara ozel bir genis bolge agi kurmaktan daha ucuza mal olmaktadir. Amerika Birlesik Devletleri’nde Internet’in isletimi federal yonetimlerce vergi mukelleflerinin vergilerinden karsilanmaktadir. Internet’in kullanimi bir zamanlar arastirma, egitim ve devlet kuruluslarinin etkinlikleriyle sinirlandirildiysa da, son zamanlarda ticari kullanimi buyuk oranda artmistir. Bu gelismeler, bazi gozlemcileri Internet’in yakin gelecekte tamamiyla ozellestirilecegi yolunda spekulasyonlara itmektedir. Boyle bir durumda Internet kaynaklarina ulasim kullanim fiyatlarina gore belirlenebilecektir.

Tarihce

Internet’in ortaya cikisi Amerikan Federal Hukumeti Savunma Bakanligi’nin arastirma ve gelistirme kolu olan ‘Savunma Ileri Duzey Arastirma Projeleri Kurumu’na (DARPA- Defence Advanced Research Project Agency) dayanir.1969’da cesitli bilgisayar bilimleri ve askeri arastirma projelerini desteklemek icin Savunma Bakanligi ARPANET adinda Paket Anahtarlamali Ag’i olusturmaya basladi. Bu ag, ABD’deki universite ve arastirma kuruluslarinin degisik tipteki bilgisayarlarini da icererek buyudu. 1973 yilinda, ag icin bir protokol seti gelistirmek amaciyla Stanford Universitesi’nde – daha sonra BBN’in ve University College, London’in da dahil oldugu – bir internetworking projesi baslatildi. 1978’e kadar ‘Iletim Kontrol Protokolu?nun (TCP – Transmission Control Protocol) dort uyarlamasi gelistirildi ve denendi. 1980’de bu kume sabitlesti ve ARPANET’e bagli bilgisayarlar arasindaki iletisimi kolaylastirdi. 1983’te tum ARPANET kullanicilari Iletim Kontrol Protokolu/Internet Protokolu (TCP/IP Transmission Control Protocol/Internet Protocol) olarak bilinen yeni protokole gecis yaptilar. O yil TCP/IP, ARPANET’i de iceren Savunma Bakanligi Internet’inde kullanilmak uzere standartlastirildi. ARPANET 1990 Haziranin?da kullanimdan kaldirildi. Yerini ABD, Avrupa, Japonya ve Pasifik ulkelerinde ticari ve hukumet isletimindeki omurgalar (backbone) aldi. ARPANET’in kaldirilmasina ragmen, TCP/IP protokolu kulanilmaya devam etti ve gelisti.

Standartlar

TCP/IP protokol kumesinde yaklasik 100 protokol bulunur. Bir cogu, IP datagramlarinin alt katman protokollerine nasil tasinacagini gosterir. Setteki anahtar protokollar Iletim Kontrol Protokolu (TCP), Internet Protokolu (IP) ve Kullanici Datagram Protokolu?dur (UDP- User Datagram Protocol). Uygulama servisleri icinde uc temel protokol bulunmaktadir: Bunlar virtual terminal hizmeti veren TELNET protokolu, Dosya Aktarma Protokolu (FTP File Transfer Protocol) ve Basit Posta Aktarma Protokolu?dur (SMTP-Simple Mail Transfer Protocol). Ag yonetimi ise Basit Ag Yonetim Protokol?unce (SNMP-Simple Network Management Protocol) saglanmaktadir.

TCP/IP basindan beri Yerel Ag baglantisi (LAN-Local Area Network), Yerel ve Genis Bolge Aglari (LAN-WAN) baglantisi, bilgisayar agi yonetimi, ve bilgi servisi saglanmasi gibi yeni ortaya cikan konulara da hitap etmektedir. Protokol kumesi akla gelebilecek her tip bilgisayara destek vermektedir. TCP/IP`nin kaynak kodu genel ortamda bulunup, kullanimi tesvik edilmektedir. Ag yonetimi acisindan SNMP, Internet’i olusturan TCP/IP tabanli aglarin yonetiminde de-fakto standart durumundadir. SNMP istemci/sunucu (client/server) mimarisini kullanarak cesitli ag aygitlarini isletmekte ve denetlemektedir. 1988’de kullanilmaya basladigindan beri SNMP oylesine basarili olmustur ki bir cok ticari ag isletmeni kendi ozel Internet’leri uzerindeki cesitli Yerel Bolge Ag elemanlari icin SNMP’yi kullanmaya baslamislardir. Pek cok endustri cozumleyicisi ise SNMP’nin yaygin kullanimini, OSI-tabanli ag yonetim sistemlerinin yavas ilerleme nedeni olarak gormektedir.

Isletmen ve Servis Saglayici Kuruluslar

Son zamanlara kadar Amerika’da Internet’e erismenin en kolay yolu ya bir universitenin ya da bir devlet kurulusunun semsiyesi altinda gerceklesebiliyordu. Kullanicilar, ucretsiz veya kucuk bir bedel karsiliginda anlasma yaparak, bir adres elde edip Internet’e baglanabiliyorlardi. Internet’in agirliginin arastirma ve devlet projelerinden daha genis ilgi alanlarina kaymasiyla beraber ag isletmenleri ve servis saglayicilari da ticari erisim de dahil olmak uzere Internet servislerini sunmaya basladilar.

Ornegin, IBM, MCI Communications Corp. ve Merit Network Inc.’in olusturdugu Gelismis Aglar ve Servisler (ANS, Advanced Network and Services) adindaki bir konsorsiyum, NSFNET omurgasi araciligi ile Internet’e baglanmayi da iceren cesitli hizmetler sunmaktadir. ABD’deki Internet uzerindeki ana omurga olan NSFNET, Ulusal Bilim Vakfi (National Science Foundation) tarafindan kurulmustur. NSFNET’e bir gecityoluyla (gateway) baglanmak isteyen bolgesel ve devlet aglari, universitelerin veri tabanlarina erismek isteyen bilgi saglayicilari ve firmalar ANS’nin musterileri arasinda yer alir.

Turkiye?de TR-NET (Turkiye Internet Calisma Grubu) TUBITAK ve ODTU?deki merkezlerinden Internet servisini tum Turkiye ye vermektedir.

Internet Kaynaklari

Haberler

Internet uzerindeki en yararli kaynaklardan biri, cok sayida konu iceren ilan tahtasi sistemlerinin (BBS-Bulletin Board Systems) bir toplami olan ag haberleri’dir (Netnews). Haber gruplari, bir agac yapisinda duzenlenmistir. Bu yapidaki her bir kok bilim, sanat gibi ana bir konuya ayrilmistir. Kokler de, her biri bir konu alani belirleyen dallardan olusur. Ag haberleri UNIX tabanli sistemlerde ortaya cikmistir. Rn, nn, trn ve xrn gibi UNIX programlari ag haberlerini okumak icin kullanilmaktadir. UNIX kullanicisi olmayanlar, ag haberlerini IBM PC ve uyumlulariyla, Machintosh ve VAX/VMS sistemlerinde okuyabilecek yazilim paketlerini kullanmaktadirlar. Pek cok yerel ilan tahtasi da ag haberlerine erisimi saglamaktadir.

Internet kullanicilari bir listeye uye olarak istedikleri konuda bilgi alabilirler. Liste yoneticileri periyodik olarak listelerindeki uyelere toplanilan bilgi paketlerini yollarlar. Bu elektronik posta (e-mail) listelerinin coguna Usenet araciligiyla ulasilabilir. Usenet 3500’den fazla konuyu iceren haber gruplarinin sunuldugu genel bir BBS yapisidir.

Elektronik Posta

Internet dunyanin en buyuk elektronik posta (e-mail) agidir. Bugun yaygin olarak kullanilan elektronik posta sistemleri arasinda buyuk farklar vardir. Buna ragmen, Internet, kullanicilarina mesajlari okuma, saklama, gonderme, siraya sokma ve yanitlama gibi cesitli hizmetler vererek kullanicilarinin dunyanin dort bir tarafi ile haberlesmesini saglamaktadir. Internet’in ani populerliginin nedeni aslinda elektronik posta servislerinde sundugu artan etkilesimli baglantidir. Internet’te kullanici kodu bulunan bir kisi diger Internet kullanicilariyla oldugu gibi, Compuserve, BITNET, MCI, Applelink ve benzer posta sistemleri kullanicilariyla da elektronik posta iletisimi kurabilir. Benzer sekilde bu sistemlerin kullanicilari da Internet’i kendi aralarinda bir iletisim yolu olarak kullanabilirler.

Ayni zamanda, cesitli yazilim sirketleri kisisel bilgisayarlardan olusmus Yerel Aglar ve UNIX ortamlari arasinda da mesaj degisimi icin gecityolu (Gateway) saglamaktadirlar. Ornegin, Bilgisayar Posta Servisleri sirketi (Computer Mail Services, CMS), S-bridge adinda, mesaj servisi veren posta ofislerini, SMTP tabanli elektronik posta sistemlerine baglayan bir gecityolu urunu sunmaktadir. Bu urun, Mesaj Kontrol Servisleri’ni (Message Handling Service, MHS) destekleyen kisisel bilgisayar tabanli elektronik posta programlariyla, UNIX isletim sistemindeki SMTP tabanli elektronik posta programi arasinda mesaj degisimini saglamaktadir. MHS, kisisel bilgisayarlardan olusmus Yerel Aglar’da kurulu olan en populer elektronik posta sistemlerinin kullandigi sakla-ve-ilet (Store-and-Forward) teknolojisi’ni kullanmaktadir. CMS’in bir diger gecityolu urunu ise UNIX tabanli makinalar icin M-bridge’tir. Bu urun MCI Mail’i faks ve teleks servisleri ile birlikte SMTP tabanli elektronik posta sistemlerine baglamaktadir.

Gercek Zaman Uygulamalari (Real Time Applications)

Elektronik postaya ek olarak, Internet cesitli gercek zaman islemlerini de desteklemektedir. Ornegin, Amerika’daki belli basli universitelerdeki ogrenciler birbirleri ya da cevrim-ici programlarla ‘etkilesimli oyunculuk benzetimleri’ ve diger etkinlikleri gerceklestirmektedirler. Bu benzetimler gercek ya da hayal urunu olan politik veya tarihsel olaylardan olusabilmektedir. Ogrencilerden varolan karakterlerden kendi rollerini secmeleri istenir. Ogrenciler bu rolleri oynarken ayni zamanda derslerini de ogrenirler.

Karar verme benzetimlerinde, ogrenciler cevreye en az etkisi olan cesitli cevre ve insaat problemleriyle karsi karsiya birakilirlar. Buna ornek olarak verilebilecek bir program, Michigan Universitesi Egitim Okulu’nda Etkilesimli Iletisim ve Benzetimler Projesi dahilinde dokuz yildir calismaktadir. Bu zaman icerisinde yirmi ulkedeki dortyuz okuldan onikibinden fazla ogrenci programin cesitli ogrenim benzetimlerine katilmistir.

Kutuphane Kataloglari

Bugun, Internet uzerinde 300’e yakin kutuphane katalogu bulunmaktadir. Bunlar arasinda 100’den fazla koleksiyon, arsiv ve arastirma kutuphanesinin kataloglarini gosteren ve 40 milyondan fazla kaydi bulunan bir veritabanina sahip Arastirma Kutuphaneleri Bilgi Agi (RLIN) anilmaya deger bir ornektir. Internet, Amerikan Kongresi Kutuphanesi’ne, Kolorado Universitesindeki 220,000 konu basligina, Boston, Maine ve Harvard universitesindeki kutuphane kataloglarina erisimi saglamaktadir. ABD icinde istedigi kitabin yerini belirleyen bir Internet kullanicisi kendi yerel kutuphanesinden Kutuphanelerarasi Odunc Alma Programi’ni kullanarak bu kitabi odunc alabilir. 1992 baslarinda, Carneige Mellon Camp Universitesi, Amerika’da Dagitik Isleme dayali ilk elektronik kutuphane sistemlerinden birini kurdu. Sistem, bilgiyi tek bir anabilgisayar yerine yerleskeye dagilmis olan server’larda saklamaktadir. Sistem, fakulte ve ogrencilere, odalarindan disari bile cikmadan, universite kutuphanesinde bulunan dokumanlari edinme olanagi saglamaktadir. Universite Internet’e baglanarak bazi kolleksiyonlarinin tum dunyadaki kullanicilara ulasmasini olanakli kilmaktadir.

Internet?e Erisim Yontemleripe> Internet’e, modemi ve kisisel bilgisayari olan biri cok az bir ucret karsiliginda baglanabilir. Bir cok durumda istenilen servisin turune gore BBS uzerinden dahi bir baglanti temin edilebilir. Ayni sekilde, E-mail olanaklarini kullanan bir gecityolu sayesinde de Internet’e baglanilabilir. Ornegin, MCI Mail ve AT&T’s Easy Link kullanicilari elektronik posta mesajlarini Internet uzerindeki herhangi bir adrese gonderebilirler. Fakat, bu dolayli baglanti yontemleri, Internet’in gercek zaman uygulamalarini desteklemez.

Kullanicilar, Internet’e cesitli yollarla baglanabilirler. Baglanti seklini, kullanicinin Internet’e ne kadar siklikla baglanacagi belirler. Internet’e arada sirada baglanan kullanicilar dial-up hat kullanabilirler, ancak bu tip baglanti siklikla baglananlar icin verimli degildir. Bu kullanicilar, Internet’e kiralik hatlar yada paket anahtarlamali aglar yoluyla baglanmalidirlar.

Baglantilarin nasil yapilabilecegine iliskin ayrintili teknik bilgi ilerideki bolumlerde verilecektir.

Terminal Erisimi

Terminal erisimi, kullanicinin istediginde Internet’e dial-up tipi baglanti yapmasini saglar. ABD?de herkese acik, NetCom (SanFrancisco), World (Brooklyn, MA) gibi kamu bilgisayarlarina, modem yoluyla dial-up terminal baglantisi yapilabilir. Butun Internet servisleri ve kaynaklari, bu bilgisayarlar vasitasiyla kullanici ve erisim kisitlamalari dahilinde, kullaniciya aciktir. Bazi servislere erismek icin ise ozel sifreler gerekmektedir.

Ag Erisimi

TCP/IP’nin calistigi bir bilgisayar veya LAN server’la Internet’in tum fonksiyonlarina ulasabilecek bir baglanti gerceklestirilebilir. Internet’le bir ag katmani baglantisi kurarak, bir bilgisayar veya server Internet uzerindeki diger bilgisayar ve server’larla iletisim kurabilir. TCP/IP yazilimi, cogu UNIX tabanli bilgisayarlarda isletim sistemi ile birlikte gelmektedir. MS-DOS tabanli diger sistemler icin ise bu yazilimi paylasilabilir ve ucretsiz yazilim olarak elde etmek mumkundur.

Bilgisayarlarinda TCP/IP calistiran kullanicilar TELNET, FTP, IRC (Internet Relay Chat) ve diger IP uygulamalarini dogrudan kullanabilirler. Boylelikle Internet’le, bir terminal olarak dial-up baglanti kurmak zorunda kalmazlar. Bu yontem kullanicilara tam bir IP baglantisi sagladigi icin, bir cok uygulamayi ayni anda calistirmak mumkundur. Ornegin, ayri ayri pencerelerde, iki FTP, iki TELNET ve bir IRC ayni anda calistirilabilir.

Genel dial-up baglanti hizmeti sunan bir servis saglayici kurulus araciligi ile de IP baglantisi kurmak mumkundur. Bilgisayar, TCP/IP’yi desteklemenin yani sira telefon hatti uzerinden haberlesmeyi saglayacak gecerli bir protokolu de desteklemelidir. Cogu durumda, TCP/IP yazilimi dial-up baglanti biciminde ya Point-to-Point Protokolu (PPP)’nu ya da Serial Line IP Protokolu (SLIP)’nu kullanir.

Herhangi bir kurulus, Yerel Agi’ndan kiralik hat baglantisi yoluyla Internet’e tam zamanli, tam fonksiyonlu bir erisim isterse, Internet servis saglayici kurulusa (Turkiye de TR-NET) basvurmalidir.

Internet Olanaklari

Genelde kullanilmakta olan Internet olanaklari IP baglantisi gerektirmektedir. Bu olanaklardan bazilari FTP, TELNET, GOPHER, WWW, IRC ve WAIS’dir.

Dosya Transfer Protokolu (FTP)

Dosya Transfer Protokolu (FTP) bir veri yigininin -ASCII, EBCDIC, ve binary- bir uc aygittan digerine iletimi icin kullanilmaktadir. Bir dosyayi FTP kullanarak baska bir TCP/IP agi uzerindeki kullaniciya yollamak icin o agdaki bilgisayarda gecerli bir kullanici ismi ve sifresi gerekmektedir. Internet ‘anonim FTP’ ye (anonymous FTP) destek vermekle birlikte bunu dosyayi yollamak icin degil sadece okumak icin verir. Bu durum, ag uzerindeki her kullaniciya postanin yollanmasini saglayan SMTP yoluyla asilabilir. Fakat SMTP sadece metin iletebildigi icin diger tip dosyalar gonderilmeden once metin dosyasina cevrilmelidir. Daha sonra da alici tarafindan tekrar eski haline cevrilir. Diger taraftan elektronik postada kullanilan OSI X.400 standardi, kullaniciya metin, grafik, teleks, fax, video, ve hatta ses yollamasina izin verir. Elektronik dokuman degisimini (EDI-Electronic Document Interchange) de destekler. Ancak, bu uygulamalar diger OSI uygulamalari gibi yeterli yayginliga ulasmamistir.

OSI FTAM (dosya transfer, erisim ve yonetim) protokolu TCP/IP’nin FTP’sinden daha islevseldir. Goruntu (Virtual) dosya saklama yetenegi saglamasina ek olarak, FTAM kullanicisi, tum dosya yerine dosyanin bir kismini da gonderebilir. TCP/IP ortaminda da ayni duzeyde islevsellik saglamak icin dosyalari parcalar halinde tasiyabilen Sun Microsystems’in Ag Dosya Sistemi (NFS-Network File System) FTP yerine kullanilabilir. Bu ozelliginden dolayi NFS’in popularitesi artmis ve firmalar NFS’i pek cok TCP/IP turuyle entegre etmislerdir.

TELNET

TELNET aslinda ARPANET icin gelistirilmis basit bir terminal emulasyon aracidir. TELNET ag-bagimsiz bir virtual terminal araciligiyla kullanici koduna sahip oldugu uzak bir TCP/IP yetenekli bilgisayara baglanabilmeyi saglar. Kullanici uzak TCP/IP bilgisayarindaki standart baglanma islemlerini izler ve o bilgisayara ait komutlari kullanabilmek icin uzak isletim sisteminin karakteristiklerini bilmek zorundadir. TELNET uzak terminallerin bir ana bilgisayara baglanmasini, baglanilan bilgisayarin isletim sistemine sanki yerel bir terminal baglaniyormus gibi gostererek saglar. Cogu zaman TELNET full-duplex mod’da calisir, yani ayni anda yollama ve alma yetenegi saglar.

TELNET protokolunun kullanici ve server islemleri kendi aralarinda mantiksal bir sira izlerler. Kullanici TELNET programi, kullanici ile server arasinda bir passthrough gibi calisarak veri iletimini saglar. Makinanin rolune ve gucune gore, TELNET’in hem kullanici hem de server olarak kullanilmasi saglanabilir. Tek- gorevliliginden dolayi DOS isletim sistemini kullanan mikrobilgisayarlar genellikle TELNET’in kullanici tarafini kullanirlar. Diger yandan, UNIX ve OS/2 isletim sistemini kullanan bilgisayarlar TELNET’i iki yonlu olarak kullanabilirler. Cunku bunlar cok-gorevli isletim sistemidirler.

Internet Relay Chat (IRC)

Internet Relay Chat (IRC) iletisim tahtasi sistemlerinin gercek zaman uygulamasidir. Her cevrim ici kullanicinin girdisini konuya ilgisi olan ve konu basligina ya da listesine uye olan diger kullanicilara yayinlayan bir konferans sistemidir. Liste guncel politik olaylar, profesyonel ugraslar ya da haber paylasimi gibi konularda odaklanabilir.

Genis Bolge Bilgi Server’i (WAIS)

WAIS (Wide Area Information Server), belli basli konular icin ayrilmis 80’den fazla server’dan metin, goruntu, ses ve duzenlenmis veri olarak kodlanmis bilginin bulunmasi, saklanmasi ve alinmasi icin kullanilan istemci/sunucu sistemidir. Kullanici arama islemi icin gerekli olan anahtar sozcukleri girer ve aramanin hangi kaynaklarda yapilacagini belirtir. WAIS platform gozetmeden dogal dildeki sorulari kullanarak ilgili dokumanlari arar. Arama basarili olupta kullanicinin istedigi bilgi getirildigi zaman, arama otomatik olarak yeni bilgiler elde etmek uzere yeniden baslatilabilir. Thinking Machines CORP. tarafindan gelistirilen WAIS bir tek arayuzle kullanicilarin cesitli tipteki veritabanlarina ulasmasini saglar ve Amerikan Kongre Kutuphanesi’nce kullanilan Z39.50 standart protokolunu kullanir.

Yonetim

Internet teknik acidan oldugu gibi yonetim yapisi acisindan da merkezi degildir. Her otonom sistemin yonetim otoritesi, genellikle, kendini finanse etmeye ve kendi kural ve yontemlerini belirlemekle yukumludur. Merkezi olmayan yonetimin iki onemli avantaji vardir. Birincisi, Internet’in islerligi bir tek kurulusun butcesine bagimli degildir; buyume ve guncel tutma giderleri bir cok kurulusa dagilmistir. Ikincisi, Internet’e baglanmak isteyen kurulus varolan ag yapisinda koklu degisiklikler yapmak veya Internet’le olan iliskilerindeki yonetsel kontrollerinin herhangi birinden vazgecmek zorunda degildir. Buna ragmen, bazi yonetim fonksiyonlari merkezidir. Ornegin, IP adreslerinin ve Internet uzerinde kullanilan protokollerin standardizasyonunun belirlenmesi, Internet’in, tum kullanicilarin cikarlari dogrultusunda islemesini saglar. Bunu saglayan iki onemli yonetim organizasyonu Government Systems Inc.(GSI) ve Internet Activities Board(IAB) dir. GSI, IP adreslerini ve adreslemeyle ilgili servisleri sunarken, IAB Internet protokollerinin standardizasyonunu koordine etmektedir. IAB, kendi isyerlerinden sagladiklari kaynaklari Internet’e yardim da kullanan 12 gonullu iletisim uzmanindan olusan gayriresmi bir gruptur. Diger yandan, 1991 sonlarinda ‘Internet Society’ Internet’ e resmi bir yapi saglamak uzere kurulmustur.

IAB, iki gorev kuvvetinin etkinliklerini yonetir: Internet Engineering Task Force (IETF) ve Internet Research Task Force(IRTF). IETF acil problemlerle ugrasirken IRTF ileride gerekebilecek Internet protokollerini ve teknolojisini gelistirmeye calisir.

IETF Internet’in isletimini denetler ve Internet’in isletimi, protokolu ve mimarisiyle ilgili problemlerde oncelik belirler ve uygulatir. IETF problem alanlarina ve cozumlerine yonelik is gruplari olusturur. Onerilen bir Internet standarti Oneri Standart (Proposed Standard) olarak baslar. IETF’nin onayiyla Taslak Standart’a (Draft Standard) yukselir ve numaralandirilir. Daha sonra Internet’te Gorus Istegi (RFC-Request for Comment) basligiyla ilan edilir. RFC herhangi bir kisiden gelebilir. Sadece IETF degil, Internet ile ilgilenen tum kullanicilarin standard olusturma islemine katilimi icin sans taninir.

Internet kullanicilari toplulugunun goruslerini bildirmesi icin gerekli bir sureden sonra ve IETF onayiyla taslak standart ‘Internet Engineering Steering Group'(IESG)a sunulur. 1992 sonlarinda, Internet Society, IESG’ye Internet standartlarinin onaylanmasinda gozetecegi olculeri belirlemistir. Daha onceden IESG, IAB’ye son onayi icin standartlar onerirdi. Internet Society tarafindan belirlenen bir diger olcu de IAB ve IESG uyelerinin iki yillik donem icin secilmeleridir. Daha onceleri IAB ve IESG uyeleri, kendilerini surekli pozisyonlar icin atiyorlardi.

Kullanici Gereksinimlerinin Belirlenmesi

Internet servisi saglayan kurumlarla baglantiya gecmeden once, kullanicilar kurumsal gereksinimlerini belirleyerek, giderlerini karsilayabilecekleri dogru duzey ve tipteki Internet erisimine karar vermelidirler.

Goz onune ilk alinmasi gereken konu, Internet kullaniminin amacidir. Bu, ticari, arastirma, egitim amacli olabilecegi gibi sadece elektronik posta hizmetinden yararlanmak icinde olabilir.

Kullanim amacina ek olarak kullanim sikligi da belirlenmelidir. Eger kullanicilar Internet’e cok sik baglanmayi dusunmuyorlarsa, klasik cevirmeli telefon hatlari (dial- up) kullanmak en ekonomik yol olabilir. Eger Internet kullaniminin cok yogun olacagi hesaplanmissa kiralik hat yada paket anahtarlamali ag kullanarak aga baglanmak dusunulmelidir. Kiralik hat kullanmaya karar verilmisse, bir sonraki karar verilmesi gereken konu hattin kapasitesinin ne olacagidir. Hat kapasitesini bir kac etken etkiler. Bunlar, herhangi bir zamanda Internet’e kac kisinin ulasacagi, hat uzerinde gitmesi gereken trafigin yogunlugu ve hatta tasinmasi dusunulen dosyalarin buyuklugu gibi unsurlardir. Bunlara gore belirlenecek uygun bir hat kapasitesi gecikmeleri onleyecek ve Internet’e hizli bir erisim saglayacaktir.

Baglanti sekli ve hat kapasitesinin belirlenmesiyle birlikte dusunulecek diger bir nokta da, bilgisayarlarin Internet’e baglanmasinda gerekecek arabirimlerdir. Bu durumda da kullanim yogunluguna gore cesitli alternatifler degerlendirilmelidir. Butun ana bilgisayarlari ve PC’leri bu arabirimlerle donatmak, trafik yogunlugu masraflari karsilamadigi surece oldukca pahali olabilir. Cogu durumda gerekli arabirimleri takarak, (eger varsa) bir LAN server’ini Internet’e gecityolu yapmak en ekonomik cozum olmaktadir.

Birbirinden uzak ve cesitli bolgelere yayilmis olan kurumlarda hesaplar her bolge icin ayri ayri yapilmalidir. Yogun trafik hacmi olan bolgelerde Internet’e kiralik bir hatla baglanilabilir. Zaman zaman Internet kullanimi icin dial-up erisimi de kullanilabilir.

Internet servislerinin ve kullanicilarinin gereksinimleri de goz onune alinmalidir. Bazi etkilesimli uygulamalar butun TCP/IP protokol kumesini gerektirdigi halde, e- mail gibi uygulamalar icin, buna gerek yoktur. Eger tum TCP/IP protokol kumesi gerekiyorsa, kullanicilar ozellikle coklu oturumlarin (multi-session) desteklenmesi icin UNIX tabanli olmayan bilgisayarlarini uygun yazilimlarla donatmak zorunda kalabilirler. UNIX sistemlerinin cogunda ise TCP/IP yazilimi isletim sistemiyle birlikte bulunmaktadir. Kullanicilar, Internet’e tam gun baglanti icin hangi yonlendirici ve koprulerin gerektiginide belirlemelidirler. Kopru ve yonlendirici satan firmalarin cogu TCP/IP yi desteklese de kullanicilar, kullanim yuku cogaldiginda bununla basa cikip cikamayacaklarini ve Internet’e yeni baglantilar gerektiginde bos portlari olup olmayacagini belirlemek zorundadirlar. Bu olmadiginda, ilave baglanti aletlerinin (ya da yenileme) giderlerini iletisim butcelerine eklemek zorundadirlar.

Son olarak kurum icindeki iletisim elemanlarinin uzmanlik duzeyine gore disaridan almalari gerekecek servisler de onem kazanabilir. Pek cok kitap ve referanslar yeni kullanicilara gerekecek ipuclari ve oneriler vermektedir.

Guncel Internet Konulari

IAB pek cok konuyu gundeme getirmektedir. Bunlardan agirlikta olan ikisi guvenlik ve Internet adreslerinin yetersizligidir.

Guvenlik

Internet’teki guvenligin olmamasi SNMP standartlari surecinin cabuk ve basit felsefesinin bir sonucudur. 1988’de ilk orijinal SNMP tanimlamalari gelistirildiginde standartlar toplulugunda bunun nasil guvenli yapilabilecegi konusunda bir uzlasma saglanamadi ve SNMP, guvenlik ozellikleri olmaksizin kullanima sunuldu. IAB’ce goz onune alinmakta olan tanimlamalar asagidaki guvenlik ozelliklerini saglamaktadir:

* SNMP ve kullanicinin birbirine gonderdigi mesajlar icin veri sifrelendirmesi : Bu bir SNMP istasyonunun hangi yonetim islevlerine erisecegini belirleyen veya istasyon icerisindeki yetki duzeyini tanimlayan anahtarlarin gonderilmesinde buyuk fayda saglar.

* Koken dogrulama (origin authentication): Yetkili olmayan kullanicilarin bir SNMP is istasyonunun erisim kodunu alarak yetkili bir kullaniciymis gibi yaniltmalarini engeller.

* Replay korumasi (Replay protection): Kullanicilarin SNMP iletisini geciktirmelerini engeller. Ornegin, bir komut bir is istasyonunu cevrim disi (off-line) birakarak bir SNMP iletisinin gecikmesine yol acabilir.

* Mesaj butunlugu (Message Integrity): Yetkisiz kullanicilarin SNMP mesajlarinin icerigini degistirmesini engeller.

Adres Yayilimi

Varolan IP yonlendirme ve adresleme semasi sadece 2 milyon ag adresini destekleyebilmektedir ve bunun da 1995’e kadar yetersiz kalmasi beklenmektedir. Bu, Internet protokolunun daha fazla adresi desteklemesi icin gelistirilmesini ya da tumuyle yeni bir adresleme tekniginin kullanilmasini gerektirmektedir.

1992 ortalarinda IAB, Internet’in yonlendirilmesi icin kullanilan Internet protokolunu OSI’ nin Baglantisiz Ag Protokoluyle (CLNP-Connectionless Network Protocol), mumkun olan en iyi cozum diyerek degistirmek istedi. IAB’ nin CLNP’ nin oturtulmasi icin olan karari Internet toplulugunun onemli gruplarinca diger cozum onerilerini engelleyen bir duvar olarak algilandi. Bu direnisin artmasiyla IAB diger alternatif onerilerin ileride tartisilabilmesi icin CLNP’yi geri cekti. Alternatifler ‘”P” Internet Protokolu (PIP) ve ‘Yeni Internet Yonlendirme ve Adres Mimarisi’nden (NIMROD-New Internet Routing and Address Architecture) olusmaktadir. Dikkat ceken eski dusuncelerden bazilari ise IP adres Encapsulation’ini ve Adres Cevrimi’dir. CLNP’nin istedigi IP protokolu gibi bir temeli degistirmenin aglar uzerinde belirgin bir etkisi olacak ve yeni adreslerle ugrasmak icin, yonlendirme bilgisini kullanan alet ve uygulamalarin guncellestirilmesi gerekecektir. Gecis plani yeni sistemlere uygulanirken guncellestirilmemis eski sistemler icin de bir yol icermesi gerekir. Gecis, kullanicilar icin zaman ve para maliyeti cikartacaktir ve bunun firmalar uzerinde de buyuk etkisi olacaktir.

Yonetmelik

Internet akademisyenler tarafindan kullanilan global bir arastirma agindan, isletim, yonetim, ucretlendirme ve guvenlik konularinda kullanicilarinin dusuk tolerans gosterdigi global bir ticari servise donusmektedir. Internet’e ucret odeyen kuruluslar ihtiyaclariyla ilgilenilmesi ve karsilanmasinin verimli bir sekilde ve zamaninda yapilmasini beklemektedirler. FCC’nin izlemesi mumkun olmadigi halde, Amerikan devleti tarafindan Internet’e mudahele edilerek sinirlari icinde akan verinin duzenlenmesine ve ucret toplanmasina yonelik bir girisim olmustur.

Internet’te ticari kurumlarin sayisi arttikca bu tip girisimlerin tekrarlanacagi dusunulmektedir. Yanitlanmasi gereken ilk soru Internet’in sahibinin kim oldugudur. Ticarilesmeyle birlikte, Internet, kamu ve ozel kuruluslarin olusturdugu karma bir kimlige burunmektedir. Internet’in buyuk bolumu devletce finanse edilse de Internet servislerinin gelistirilmesi ve agin yayilmasi icin finansman saglayan kamu ve ozel kuruluslarinin da olmasiyla, Internet icin uygun bir baslik bulmak oldukca zorlasmaktadir.

Internet’in devlet tarafindan finanse edilmesi birtakim sorulara maruz kalmaktadir. Ornek olarak, NASA ve Enerji Bakanligi gibi kuruluslar tarafindan belirlenen bolge aglarinda istenilen yeniliklerin yapilmasi istegini verebiliriz.

Diger birtakim kisiler ise devlet kaynaklarinin amacina ulasmis bolge aglarindan cok iyi yonetilmeyen bolge aglarina kaydirilmasi gerektigini tartismaktadirlar. Internet’in ticari yonu arttikca her miktardaki finansman tartisma konusu olmaktadir.

Diger Konular

Internet, sadece on yil icerisinde gevsek yapidaki bir akademik ortamdan, 110 ulkeyi kapsayan dunyanin en buyuk iletisim agi durumuna gelmistir. Ag yonlendirme tablolari yoneticilerin gelistirebileceginden cok daha hizli buyumektedir. Bu kadar buyuk bir toplulugu yonetmek de guclesmektedir. Ticari amaclarla kullanimi arttigi icin eski kullanim icin hazirlanmis kurallar, ticari gercekler de gozonune alinarak yeniden duzenlenmelidir.

SONUC

Internet’in populerliginin artmasi ve buyuk adimlarla genislemesi surecektir. Internet Toplulugu’na gore, 2000 yilinda Internet 100 milyon ana bilgisayardan, 3 milyon agdan ve 1 milyara yakin kullanicidan olusacaktir. Bu buyumenin buyuk bir kisminin ticari kullanicilar sayesinde olacagi beklenmektedir.

Internet’in ticari kullanimi, sirketler arasi iletisimde elektronik postanin kullanilmasiyla birlikte artacaktir. Internet’in tahmin edilen buyumesine gore, ticari urun ve servislerin pazarlanmasi amaciyla kullanilmasi cok uzak gozukmemektedir.