Demir
Demir, kanda oksijen taşınmasını sağlayan hemoglobinin temel yapı taşıdır. Demir eksikliğinde hemoglobin eksikliği yani kansızlık meydana gelir. Demir eksikliğinin en önemli belirtileri; yorgunluk, halsizlik, huzursuzluk, renk sararması, baş dönmesi ve baş ağrısıdır. Bu sebeple kansızlık tedavisinde demir içeren gıda ve ilaçlar tavsiye edilir.
Demir en fazla karaciğer» sakatat, kakao, sebzeler» kuru meyveler» enginar» et» maydanoz» balık, üzüm ve pekmez gibi besinlerde bulunur.

Kalsiyum
Kalsiyum, kemik ve dişlerin temel maddesidir. Ayrıca, sinir ve kasların uyarılmasında büyük rol oynar. Bu sebeple kandaki oranı çok hafif bir düşüş gösterse bile, krizler meydana gelebilir.
Hamilelikte, stres ve üzüntü durumlarında, bazı hormonal hastalıklarda ve beslenme bozukluklarında kalsiyum seviyelerinde değişiklikler olabilir.
Uzun süreli kalsiyum yetersizliği, saç dökülmesine, diş ve kemik hastalıklarının ortaya çıkmasına sebep olabilir.

Bakır
Günlük bakır ihtiyacımız, 2-3 miligramdır. Normalde, bu miktar beslenme yoluyla karşılanabilir. Ancak ciddi beslenme bozukluklarında bakır eksikliği görülür.
Bakır eksikliğinde, kansızlık ve mikroplara karşı dirençsizlik ortaya çıkabilir.
Bakır; yeşil sebzeler, balık, karaciğer, et, kuru baklagiller, kakao, yumurta ve tahıllar gibi gıda maddelerinde bulunur.

Magnezyum
Magnezyum eksikliğinde yorgunluk, uyuşukluk, sıkıntı hissi, kaslarda istem dışı titremeler, saç ve tırnaklarda kırılganlık gibi şikayetler ortaya çıkar.
Soya, badem, yer fıstığı, fındık, çikolata, tahıllar, kuru sebze ve meyveler, esmer pirinç ve etler magnezyum bakımından zengin besin maddeleridir.

Çinko
Günlük çinko ihtiyacımız 10-25 miligram kadardır. Bu dengeli bir beslenme ile karşılanabilir. Ülkemizde çocukların %10-20`sinde çinko eksikliğine rastlan maktadır. Bu durum, çocukların bedensel ve cinsel gelişmelerini olumsuz yönde etkileyebilir. Çinko yetersizliğinin en önemli belirtisi iştahsızlıktır. Çinko; kepekli ekmek, karaciğer, dana eti, yumurta, lahana ve sarımsak gibi gıdalarda bulunur.

Selenyum
Selenyum bakımından en zengin besin balıktır. Ayrıca tahıl ve ette de bulunur. Selenyum yaşlanmayı yavaşlatır. Yetersizliği halinde miyokart enfarktüsü ve katarakt riski artar.

İyot
Vücudumuzda 20-30 miligram kadar iyot bulunur. Bunun 8 miligram kadarı tiroit içindedir. Tiroit hormonlarının üretilmesi için mutlaka iyoda ihtiyaç vardır.İyot eksikliği halinde guatr ve kretenizm hastalıkları ortaya çıkar.Diğer Mineraller: Fosfor, stronsiyum, kükürt, flor, kromdur.

Vitaminler
Yağda eriyen vitaminler
A vitamini
D vitamini
E vitamini
K vitamini

Suda eriyen vitaminler
B1 vitamini
B2 vitamini
Pp vitamini
B6 vitamini
B12 vitamini
C vitamini

Vitaminler
Vitaminler daha önce izah ettiğimiz besin öğelerinden farklı yapıya sahip, normal gelişmemizi sağlayabilmemiz ve hayatımızı devam ettirebilmemiz için gerekli organik maddelerdir.
20. yüzyılın başlarına kadar bilinmediği için beslenme listelerinde yer almamıştır. Vitaminlerin vücut gelişiminde ve birçok hastalığın önlenmesinde önemli görevleri vardır.

Bunların başlıcalan şunlardır:
* Kan hücrelerimizin yapımında,
* Sinir ve sindirim sistemlerimizin normal çalışmasında,
* Besinlerin vücudumuz için en elverişli şekilde kullanılmasında,
* Hastalıklara karşı korunmamızda,
* Vücut direncimizin artmasında çok etkilidirler.
Vitaminlerin keşfi ile birçok hastalık basit tedbirlerle engellenmiştir. Mesela C vitamini eksikliğine bağlı iskorbüt hastalığının tedavisinde portakal, mandalina, taze meyve ve sebzeler verilerek başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Ancak bazı vitaminler de fazla alındığında zehirlenmelere sebeb olabilir. Bu sebeble dikkatli olmak gerekir.
Her kişinin vitamin ihtiyacı farklıdır. Yaşa göre, hamilelik ve emzirme gibi özel durumlara göre vitamin ihtiyacımız değişiklik gösterebilir.
Vitaminler çok çeşitlidir ve her bir vitaminin birbirlerini tamamlayıcı farklı etkileri vardır. Vitaminleri iki ana grupta inceleyebiliriz:

Yağda eriyen vitaminler
Bunlar A, D, E ve K vitaminleridir. Yağlı besin maddeleri içinde bulunurlar. Tereyağı, bitkisel yağlar ve bazı sebzeler bu vitaminlerin asıl kaynaklarındandır.

Suda eriyen vitaminler
Bu grup B1, B2, PP, B6, B12 ve C vitaminleridir. Birçok vücut reaksiyonunu başlatıcı veya tamamlayıcı özellikleri vardır.
Yağda eriyen vitaminlerin özellikleri
* Pişirmeye karşı dayanıklıdırlar.
* Karaciğerde depolanabilirler.
* Fazla alındıklarında toksit etkileri vardır.
Bu sebeple yetersizlikleri çabuk farkedilir. Suda eridikleri için fazla almsalar bile idrar yoluyla atılırlar. Dolayısıyla vücutta birikmezler ve zehirlenmeye sebep olmazlar.
Başlıca vitaminlerimiz ve özellikleri şunlardır:

A vitamini
Gözlerimizi koruyan temel vitamindir. Özellikle gece görüşümüzü sağlamamızda büyük rol oynar. Bunun dışında, büyümemizde,kemiklerimizin gelişmesinde ve mine tabakasının oluşumunda ve güçlenmesinde büyük etkisi vardır.
Saçların, tırnakların, derinin ve mukoza tabakasının sağlıklı ve enfeksiyonlara karşı dirençli olmasını sağlar.
A vitamini retinol ve karoten halinde bulunur. Retinol; sütte, tereyağında, yumurtada, peynirde, balık ve balık yağında mevcuttur. Havuç gibi taze sebzeler, kavun, kayısı gibi sarı meyveler, yeşil sebzeler ve karaciğer A vitaminine dönüşen karoten bakımından oldukça zengin besin maddelerimizdendir.

D vitamini
Güneş ışınları tarafından deriye yöneltilen ve temas ettiği anda sentetikleşen D vitamini organizmamızın kalsiyumu özümsemesine yardımcı olur.
Yetersizliği kalsiyum eksikliğine ve dolayısıyla kemik gelişiminin zayıflayarak kemik ve kaslarımızın zayıf düşmesine sebep olur. Güneş ışınları, ultraviyole, balık yağı, yumurta, tereyağı, dana ve koyun karaciğeri ve beyaz etli balıklar başlıca D vitamini kaynaklarımızdır.

E vitamini
İyi yağların organizma tarafından değerlendirilmesini sağlar. A vitaminin, enzimlerin ve hormonların baskılanmasını önler. E vitamini genellikle, sıvı ve bitkisel yağlarda, tohumlu tahıllarda, badem, fındık, cevizde, yeşil sebzelerde ve az da olsa karaciğer, yumurta şansı, süt ürünleri, taze et ve balıkta bulunur.
İlaveten anti oksidan etkisi de vardır. Doğurganlık (üreme) vitaminidir; kasların güç kaynağıdır. C vitamini, selenyum ve bazı enzimlerle birlikte organizmamızın yaşlanmasına karşı koyar.

B vitaminleri
B vitaminleri, yağ ve proteinlerin özümlenmesinde büyük rol oynar. Eksikliğinin ilk belirtisi konuşma yavaşlaması, ses çatallaşmasıdır. En çok bulunduğu besin maddeleri; karaciğer, buğday kepeği ve pirinçtir.
Farklı fonksiyonları olan on beş kadar B vitamini türü vardır. Başlıcaları şunlardır:

B1 vitamini
Sinir sistemimizin vitaminidir. Eksikliği halinde “beriberi” hastalığı görülebilir. Şekerin metabolize edilmesinde çok önemlidir. Çünkü şeker, sinir hücrelerimizin tek kaynağıdır. B1 vitamini yeterli alınmadığı takdirde,iştahsızlık, güçsüzlük, ödemler, periferik sinir sistemi hastalıkları ortaya çıkabilir. Sakatat, et, balık ve kuru yemişler başlıca B1 vitamini kaynaklanmadandır.

B2 ve B3 vitaminleri
Enerji vitaminleridir. Hücresel yenilenmeye yardımcı olduğu için özellikle gelişme çağında çok gerekli olan vitaminlerdir. B1 vitamini, krampları, PP vitamininin sebep olduğu damar genişlemesini, kan dolaşımı bozukluklarını ve periferik dolaşım sorunlarını tedavi eder. Karaciğer, süt, peynir, yoğurt, yumurta, baklagiller, yeşil yapraklı sebzeler, buğday kepeği, balık, taze meyveler ve yağlı tohumlar B2 ve B3 vitamini bakımından zengin besin maddeleridir.

B6 vitamini
B vitaminleri, yağ ve proteinlerin özümlenmesinde büyük rol oynar. Eksikliğinin ilk belirtisi konuşma yavaşlaması, ses çatallaşmasîdır. En çok bulunduğu besin maddeleri; karaciğer, buğday kepeği ve pirinçtir.
Proteinlerin özümlenmesinde büyük rol oynar. Bu vitamin fetu-sun (ana rahmindeki bebek) oluşum ve gelişimi için çok gereklidir. Bulunmayışı çocuklarda çırpınmalı kasılma krizlerine sebep olur. Yetersizliği halinde, deri hastalıkları veya sinirsel bozukluklar meydana gelebilir. Sığır ve koyun eti, piliç ve balık eti, çiğ yumurta, süt ve süt ürünleri, çiğ sebze ve meyveler, kavrulmuş fıstık, buğday ve makarna başlıca B6 vitamini kaynaklarımızdır.
B vitaminleri, yağ ve proteinlerin özümlenmesinde büyük rol oynar. Eksikliğinin ilk belirtisi konuşma yavaşlaması, ses çatallaşmasîdır. En çok bulunduğu besin maddeleri; karaciğer, buğday kepeği ve pirinçtir.

B9 vitamini
Kansızlığın tedavisi için gerekli bir vitamindir. Özellikle gebelik döneminde çok faydalıdır. Yeterli alınamadığı takdirde, güçsüzlük, depresyon, enfeksiyonlara karşı dirençsizlik ve kansızlık ortaya çıkar. Yapraklı bitkiler, yumurta, karaciğer ve kuru sebzeler B9 vitamini alabileceğimiz besin öğeleridir.
B12 vitamini
Alyuvar ve akyuvarların oluşumunda önemli rolü vardır. Eksikliği halinde, kansızlık, sinirlilik, sıkıntı ve baş ağrısı, bacaklarda duyu azalması, uyuşma ve ağrılar görülebilir. Karaciğer, böbrek, balık eti, süt ve süt ürünleri ve yumurta B12 vitamini bakımından zengin gıda maddeleridir.

C vitamini
C vitamini kaslarda esneklik ve gücü artırır. Özellikle nezle ve grip gibi enfeksiyonlara karşı vücudumuzu dirençli kılar.
Yetersizliği halinde, yorgunluk, iştahsızlık, kas ağrıları, nefes alıp verme zorluğu ve çarpıntı meydana gelebilir.
Portakal, mandalina, limon ve greyfurt gibi turunçgiller, taze sebze ve meyveler, tahıllar, baklagiller ve domates C vitamini bakımından çok zengin besin maddelerimizdir.

PB vitamini
Cilt, sinir ve sindirim sistemi sağlığımızın korunmasına yardımcı bir vitamindir. Eksikliğinde “pellegra” hastalığı, vücutta ve özellikle ellerde iyileşmeyen yaralar gözlenebilir.
Karaciğer, böbrek, kalp ve beyin, sığır ve kuzu eti, kuru baklagiller, ceviz, fındık ve fıstık gibi yağlı tohumlar, balık, süt ve süt ürünleri, patates, yeşil sebze ve yapraklar, taze meyve ve turunçgiller başlıca PB vitamini kaynaklarımızda.