KELEBEKLERİN OPTİK BİLGİSİ

Çevremiz, her biri özel bir tasarım ürünü olan ve akılcı davranışlar gösteren pek çok canlı ile doludur. Örneğin bir kelebeğin ya da bir karıncanın, vücudunda kendi kendine sistemler kurması ve bunları nasıl kullanacağını kendiliğinden bilmesi elbette mümkün değildir. Allah tüm canlı türlerini sahip oldukları özelliklerle birlikte ve bu özellikleri nasıl kullanacaklarını bilerek bir anda yaratmıştır.

Fizikçilerin optikte kullandıkları üç temel kural vardır. Bunlar sırasıyla;

1. Aynı açıda güneş ışını alan iki yüzeyden koyu renkli olanı daha çok ısınır.
2. Yansıtıcı bir yüzey, üzerine gelen ışını normali (yüzey ile 90 derece yaptığı var sayılan dikme) ile kaç derece yapıyorsa o açıyla yansıtır.

Bu kuralları genellikle fizik bilimi ile ilginenler bilirler, dolayısıyla bugün pek çok insan bu kuralların varlığından haberdar bile değildir. Bunların günlük hayatta nasıl etkileri olduğundan ya da ne işe yaradıklarından da habersizdirler. Elbette ki optik kurallarının herkesce bilinmemesi son derece doğaldır. Ancak şaşırtıcı olan, bu kuralları çok iyi bilen başka canlıların olmasıdır.

Pek çok kişinin bilmediği ya da farkında olmadığı bu kurallardan kelebekler haberdardır. Üstelik kelebekler bu optik kurallarından günlük yaşamlarında da faydalanmaktadırlar. Bu konuyu Colias kelebeklerinden örnek vererek açıklayalım.

Colias kelebeği vücut sıcaklığı 28oC’den düşük olduğunda uçamaz. Bu durumda hemen kanatlarını açar ve sırtını güneşe dönerek güneş ışınlarını dik alacak şekilde durur. Kelebek yeterince ısınıp vücut ısısı 40oC’ye kadar çıktığında kendi ekseni etrafında 90 derece döner. Böylece güneş ışınlarını yatay alır hale gelir. Bu hareket ile güneş ışınlarının ısıtıcı etkisi en aza indirilmiş olur. Dolayısıyla kelebeğin vücut ısısı düşmeye başlar.

Bunların yanı sıra bu cins kelebeklerin kanatlarında siyah lekeler bulunur. Bu lekeler ısıyı kelebeğin vücudunda toplamaya yarar. Üstelik bunlar vücudun en çok ısınmaya ihtiyaç duyduğu bölgelerine yakın olarak ‘yerleştirilmiştir’. Böylece diğer bölgelerden daha çabuk ısınan lekelerden yapılacak ısı nakli için kullanılan mesafe kısalmış olur.

Pieris cinsi kelebekler ise kanatlarını öyle bir açıda ayarlarlar ki, tıpkı bir mercekteki gibi tüm ışınları vücutlarının en çok ısınması gereken bölgelerinde toplayabilirler.